Wpływ temperatury otoczenia na wybrane elementy behawioru inkubacyjnego orła przedniego Aquila chrysaetos w warunkach wolierowych

Zbigniew Kwieciński, Agata Krawczyk, Piotr Ćwiertnia

Abstrakt: Parę orłów przednich monitorowano w sezonie lęgowym w Ogrodzie Zoologicznym w Poznaniu w roku 2005. Ptaki pochodziły ze Skandynawii, a do zoo przybyły w roku 1993. Obserwację prowadzono przy użyciu kamery przemysłowej, umieszczonej nad gniazdem orłów, w którym odbywał się lęg. Rejestracja zachowań orłów odbywała się tylko w ciągu dnia (godziny 06:00–19:00) i obejmowała okres inkubacji trwający 42 dni (588 godzin) od momentu złożenia pierwszego jaja (1 kwietnia). Zapis z kamery pozwolił na stworzenie opisu zachowań inkubacyjnych ptaków i wyodrębnienie poszczególnych elementów behawioru inkubacyjnego. Lęg zakończył się niepowodzeniem z powodu niezalężenia jaj i został porzucony 12 maja. Opieka nad lęgiem pary orłów trwała przez cały czas obserwacji. Z całkowitego czasu obserwacji 93,3% stanowiła inkubacja (z czego 91,3% przypadało na samicę, a 1,9% na samca), pozostałe 6,7 % czasu stanowiła wentylacja jaj. Ilość obrotów jednego jaja wyniosła średnio 1,9±1,1 obrotu na godzinę. Zarówno czas wentylacji, jak i częstotliwość obracania jaj były istotnie zależne od temperatury otoczenia – im wyższa była temperatura tym dłużej jaja były wentylowane i częściej obracane. Niniejsze badania, choć prowadzone w nienaturalnych warunkach, są jak na razie jedynym źródłem wiedzy o niektórych elementach behawioru inkubacyjnego orłów przednich. Prezentowane wyniki wstępnie pozwalają lepiej zrozumieć znaczenie tych zachowań, a zarazem mogą stanowić cenny materiał porównawczy dla tego typu badań prowadzonych w naturze.

Liczebność i rozmieszczenie pluszcza Cinclus cinclus oraz pliszki górskiej Motacilla cinerea w zachodniej części Beskidów Zachodnich i Pogórza Zachodniobeskidzkiego

Mateusz Ledwoń, Jan Król, Ryszard Mędrzak, Dawid Mołdysz, Leszek Barcik, Marcin Dyduch, Stanisław Gacek, Jadwiga Jagiełko, Adam Jędrzejko, Robert Kruszyk, Henryk Linert, Bogdan Procner, Marek Śniegoń, Tadeusz Wojtoń, Mirosław Wiśniewski, Jerzy Wróbel, Iwona Zontek, Czesław Zontek

Abstrakt: W latach 2005–2006 badano rozmieszczenie i liczebność populacji lęgowej pluszcza Cinclus cinclus oraz pliszki górskiej Motacilla cinerea w zachodniej części Beskidów Zachodnich i Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Łącznie skontrolowano 630 km potoków, na których populację pluszcza oceniono na 150–200 par, a pliszki górskiej na 290–380 par. Średnie zagęszczenie pluszcza wynosiło 1,2 p/5 km i było ono istotnie różne między sezonami. U obu gatunków około 90% gniazd zlokalizowanych było w konstrukcjach pochodzenia antropogenicznego. Zimą 2004/2005 i 2005/2006 skontrolowano 580 km potoków. Średnie zagęszczenie pluszczy wynosiło odpowiednio 6,3 i 8,2 os./5 km. Pliszka górska zimowała bardzo nielicznie – w dwóch sezonach stwierdzono 8 osobników.

Pierwsze lęgi bernikli kanadyjskiej Branta canadensis w Polsce oraz problemy związane ze wzrostem jej liczebności na świecie

Włodzimierz Meissner, Szymon Bzoma

Abstrakt: Pierwszą próbę lęgu bernikli kanadyjskiej w Polsce zanotowano w 2004 roku w Gdańsku na jednym ze stawów w Parku im. Reagana. Lęg ten został jednak utracony na etapie wysiadywania jaj. Pierwszy udany lęg tego gatunku miał miejsce rok później w tym samym miejscu, gdzie lotność uzyskało sześć młodych, a w roku 2006 ta sama para wyprowadziła tam pięć młodych. Wiosną 2007 w różnych, nieodległych od siebie, częściach Gdańska do lęgów przystąpiło aż pięć par bernikli kanadyjskich. Wszystkie te ptaki pochodziły z gdańskiego zoo. Cześć z nich złapano i odwieziono do ogrodu zoologicznego, a pozostałe same tam wróciły po zakończeniu lęgów. Bernikle kanadyjskie zostały introdukowane w wielu krajach na terenach zurbanizowanych, by uatrakcyjnić skład gatunkowy ptaków w parkach miejskich, a także poza miastami jako atrakcyjny obiekt polowań. Szybki wzrost ich populacji spowodował, że ptaki te stały się uciążliwe dla mieszkańców miast ze względu na zanieczyszczanie terenów rekreacyjnych odchodami i piórami oraz głośne i agresywne zachowanie. W niektórych krajach gatunek ten jest odpowiedzialny za znaczącą redukcję zasobów trawy dostępnej dla bydła na pastwiskach. Lokalnie bernikle kanadyjskie stanowią poważne zagrożenie dla ruchu lotniczego, zwłaszcza gdy trasy ich codziennych przelotów między noclegowiskami i żerowiskami przebiegają w pobliżu lotnisk. Najczęstsze metody redukcji lęgów to uśmiercanie zarodków w jajach przez ich olejowanie lub nastrzykiwanie formaliną. Płodność ptaków dorosłych na terenach zurbanizowanych obniża się poprzez dodawanie im do pożywienia nicarbazinu. W miastach oprócz zaprzestania dokarmiania ptaków, stosowane są różnego rodzaju odstraszacze oraz płoszenie za pomocą psów.

Metodyka liczenia żurawi Grus grus na zlotowiskach – propozycja monitoringu w Polsce

Arkadiusz Sikora